1. Phải hiểu ý nghĩa đằng sau hành vi của trẻ
Naomi Aldort, tác giả cuốn sách “Raising Our Children, Raising Ourselves” (tạm dịch: Nuôi dạy con cái, nuôi dạy chính mình) cho rằng trẻ con luôn muốn ứng xử tốt; nếu chúng hành xử sai thì hẳn là phải có lý do nào đó.
“Điều quan trọng nhất là cha mẹ phải nhận ra rằng bất kể con đang làm gì, dù chúng ta có thể dán nhãn đó là hư, nhưng thực ra con chỉ đang làm việc đó hết sức mình mà thôi. Cha mẹ có nhiệm vụ tìm ra nguyên nhân tại sao con làm như thế” – Aldort chia sẻ.
Tiến sĩ giáo dục Jane Nelsen – Tác giả của Bộ sách Kỷ luật Tích cực dành cho phụ huynh và giáo Viên cũng cho rằng: “Trẻ cư xử tốt hơn khi chúng cảm thấy tốt hơn”.
Cho nên, điều ba mẹ cần làm chính là hiểu ý nghĩa đằng sau hành vi của trẻ để các con cảm thấy mình được thấu hiểu, tôn trọng và sẻ chia. Một khi hiểu được căn nguyên của hành vi, chúng ta có thể dễ dàng loại bỏ nguyên nhân đó hoặc chữa lành những cảm xúc và đứa trẻ sẽ không còn động cơ làm như vậy nữa.
Trước những hành động không đúng mực của con, ba mẹ hãy tự hỏi liệu có phải các con gây sự hay con đánh anh/chị/em là vì muốn thu hút sự chú ý của bạn? Có phải trẻ tự dưng bực tức là vì trẻ có những ức chế tâm lý mà không diễn tả thành lời?…
Hãy mang đến cho con một tâm lý thoải mái để chứng tỏ rằng bạn luôn theo sát con, luôn đồng cảm và sẻ chia, thấu hiểu mọi hành động của con.
2. Cha mẹ phải biết tự kiểm soát bản thân (thay vì cố gắng kiểm soát con)
Những phút nóng giận chúng ta thường khó giữ tỉnh táo. Tiến sĩ Katharine C. Kersey, tác giả cuốn sách “The 101s: A Guide to Positive Discipline” (tạm dịch “Hướng dẫn kỷ luật tích cực”), cho biết: “Cha mẹ phải mô phỏng những hành vi mà cha mẹ muốn trẻ làm theo. Hãy nhớ nếu cha mẹ cứ la hét, đánh nhau thì con cái sẽ bắt chước.”
Nhà sáng lập Love and Logic – Jim Fay cũng cho rằng: “Thái độ giận dữ và thất vọng của cha mẹ dẫn đến những hành vi sai trái của con”.
Nếu cha mẹ không muốn trẻ làm điều gì đó thì đừng làm hành vi tương tự trước mặt trẻ, vì trẻ con sẽ học rất nhanh. Hãy làm gương cho trẻ những hành động đúng đắn bởi “làm gương” là một “người thầy vĩ đại”. Khi nóng giận, ba mẹ hãy đếm đến 10, thở sâu hoặc đi ra ngoài đến khi lấy lại bình tĩnh. Ba mẹ cũng có thể dạy con các kiểm soát cảm xúc bằng cách này để hạn chế tối đa những hành vi cư xử không đúng mực của trẻ cũng như giúp trẻ và chính bản thân bạn có thời gian “time-out tích cực” để điều chính hành động.
Vì vậy, thay vì quát mắng khi con bạn làm sai, sao bạn không thử nhẹ nhàng nhắc nhở con, chẳng hạn khi con ném đồ chơi dù đã được nhắc là dừng hành động đó lại, hãy nhẹ nhàng nói “Trời ơi, thật buồn con lại ném xe tải đi lần nữa. Mẹ nghĩ bạn xe tải sẽ bỏ đi mất thôi!”
3. Không bỏ qua hành vi xấu nào dù là nhỏ nhất
Nhiều phụ huynh thường bỏ qua những hành vi xấu nào đó của con khi mới chớm, vì cho rằng… tự nó sẽ trôi qua nhưng sự thật cho thấy không có điều gì dễ dàng trôi qua mà nó sẽ khiến trẻ hình thành thói quen ngay từ nhỏ.
Ba mẹ cần phải dập tắt những hành vi xấu ngay khi vừa có bắt đầu ở cấp độ nhỏ. Ví dụ nếu con cắn trẻ khác, hãy ôm vai con và nói cho con biết hành vi đó là không chấp nhận được. Nếu con vẫn tiếp tục, hãy tách con khỏi tình huống đó.
Đôi khi con sẽ tranh cãi lại lệnh của cha mẹ. Khi điều đó xảy ra, Jim Fay cho rằng biện pháp hòa giải là nhắc đi nhắc lại một câu đơn giản: “Cha/mẹ yêu con nên không muốn tranh cãi với con đâu.”
Việc “ngăn chặn” những cư xử không đúng mực ngay từ bé sẽ giúp trẻ hiểu được hành động nào đúng, hành động nào sai và biết cách kiểm soát phần nào hành vi của mình.
4. Thể hiện chú ý vào những hành vi của con mà bạn thích (thay vì hành vi bạn không thích)
Trẻ thường cư xử sai vì muốn có được sự chú ý của cha mẹ. Vậy nên đôi khi bạn phải ra vẻ tảng lờ với những hành vi mà bạn không muốn con lặp lại. Ví dụ: khi con khóc lóc mè nheo, rên rỉ than vãn, cứ giả điếc và bỏ đi, con sẽ nhanh chóng hiểu ra chúng nên nói chuyện với cha mẹ thay vì quấy khóc.
5. Nói giảm nói tránh
Một đứa trẻ suốt ngày phải nghe những từ “Đừng”, “Không được” sẽ tự động bỏ ngoài tai những từ ngữ cảnh báo ấy. Bởi chúng cho rằng ba mẹ đang cố kiểm soát và ra lệnh cho chúng.
Do đó, thay vì ra lệnh cho con không được làm gì, các ông bố bà mẹ nên đưa ra gợi ý về một hành vi tích cực để thay cho hành vi sai trái. Ví dụ khi cùng đi siêu thị với cha mẹ mà con quấy khóc, hay nhờ con giúp nhặt cam vào giỏ hay sắp xếp lại đồ trong giỏ mua sắm.
6. Cho con biết bạn đang mệt mỏi
Cha mẹ nào cũng từng trải qua cảm giác mệt mỏi khi con quấy khóc, nhưng bạn đã từng dùng chính điều đó để nhắc nhở con hay chưa? Fay gọi đây là nguyên tắc “mệt mỏi”.
Ví dụ bạn có thể chấm dứt một cuộc tranh cãi giữa các con bằng cách nói rằng: “Các con đừng cãi nhau ở đây nữa, nghe các con cãi nhau mẹ mệt mỏi lắm, chắc không còn sức để đưa các con đi công viên sau bữa tối nữa.”
6. Không phần thưởng
Khi con làm một điều ngoan, nhiều cha mẹ sẽ thưởng con một cái gì đó như chiếc kẹo, nhưng Fay cảnh báo cha mẹ không nên làm như vậy.
Trao phần thưởng cho con trong những trường hợp này sẽ gửi thông điệp sai lầm, khiến trẻ cho rằng làm điều tốt là nghĩa vụ, và phải được thưởng công thì mới làm.
Thay vào đó, Jim Fay cho rằng “món quà ý nghĩa nhất với con chính là thời gian được ở bên cha mẹ”.
Việc dành thời gian bên con là yếu tố làm nên đứa trẻ ngoan ngoãn, hạnh phúc. Mỗi cha mẹ phải dành ra ít nhất 15 phút mỗi ngày để trò chuyện với con và trong thời gian đó, hãy làm điều gì đó mà con bạn muốn làm. Hãy thì thầm với con rằng bạn yêu thương và trân trọng chúng nhường nào. Đây là cách đầu tư tốt nhất thay vì bất cứ khoản phần thưởng nào bạn dành cho con.